کد منبع باز در رشد سریع بخش فناوری چین نقش بسیار مهمی داشته است. در شرکت‌های چین، برنامه‌نویسان قطعات اساسی سازنده کد را به صورت رایگان در گیت‌هاب در اختیار دارند. این دسترسی به آن‌ها اجازه می‌دهد به جای آنکه هربار کدنویسی را از صفر شروع کنند، کدهای خودشان را بسازند. یعنی می‌توانند از کدهای دیگر کپی‌برداری کرده و به‌سرعت آن‌ها را افزایش دهند. از آنجایی که این کدها به صورت عمومی برای دیگران قابل دیدن است، شرکت‌ها می‌توانند از نظرات و بررسی‌های همه برنامه‌نویسان دنیا استفاده کنند و ایرادهای آن را بیابند؛ درواقع برنامه‌نویسان به صورت آنی از تجربیات و اشتباهات یکدیگر یاد می‌گیرند. اما با توجه به بالاگرفتن تنش‌های چین و امریکا، درباره آینده گیت‌هاب عدم‌قطعیت زیادی وجود دارد.
توسعه‌دهندگان چینی نگرانند که رگولاتورهای آمریکا همکاری این سازمان را با شرکت‌های چینی غدقن کنند. البته گیت‌هاب در این رابطه گفته است که کد منبع‌باز شامل محدودیت‌های صادراتی نمی‌شود.
در بین این تنش‌ها، پکن برای توسعه فناوری‌های نوظهور، بخصوص در حوزه‌هایی از جمله هوش مصنوعی و اینترنت 5G رویکرد منبع‌باز را اتخاذ کرده است. هدف آن‌ها این است که نه تنها چین را در جایگاه توسعه پیشرفته‌ترین فناوری‌های جهان قرار دهند، بلکه شرکت‌های چینی بتوانند فقط بر استعدادهای داخلی و زنجیره تأمین خودشان متکی باشند. در ماه‌های اخیر، دولت چین از جایگزین‌های چینی که برای نهادهای منبع‌باز بین‌المللی معرفی شده (بخصوص «گیتی[۱]» که دقیقاً معادل چینی سازمان گیت‌هاب به حساب می‌آید) به شدت حمایت کرده است.
اما پذیرش فناوری‌های منبع‌باز به معنای پذیرش شفافیت، استانداردسازی و فلسفه بدون‌مرز است؛ اصولی که با ارزش‌های چین، «خودکفایی در فناوری» تاحدودی می‌تواند تناقض داشته باشد. جولین سان، مدیر ارشد تحقیقات در شرکت تحلیلگر صنعت فناوری گارتنر می‌گوید، «درواقع شما هیچگاه نمی‌توانید کد منبع‌باز را ملی‌سازی کنید. چون این فناوری ذاتاً جهانی است.»
جنبش منبع‌باز، که ریشه آن به اوایل پیدایش اینترنت برمی گردد، بر پایه مفاهیم «تکرار» و «شفافیت دوطرفه» بنا شده. اگر توسعه‌دهنده شرکتی بخواهد کارکرد بخصوصی را در نرم‌افزارش ایجاد کند، باید به مخزن کدی مانند گیت‌هاب برود و ببیند دیگران چگونه این مشکل را برطرف کرده اند. هرچه کد عمومی‌تر باشد و توسعه‌دهندگان بیشتری به آن دسترسی داشته باشند، بهتر است. شرکت‌هایی که کدهای خود را در دسترس عموم می‌گذارند، می‌توانند از تحلیل‌های سایر توسعه‌دهندگان بهرمند شوند، باگ‌های آن را پیدا کنند و با استفاده از راه‌حل‌های پیشنهادی آنان مشکلات کدشان را حل کنند. گیت‌هاب با بیش از 40 میلیون کاربر و 206 میلیون مخزن کد بزرگ‌ترین مخزن کد جهان به حساب می‌آید. حتی نرم‌افزار جت‌های جنگندهF-16 نیز با فناوری منبع‌باز ساخته شده اند.
بیشترین کاربران غیرآمریکایی گیت‌هاب مردم چین هستند که روز به روز هم به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود. از طریق این سایت، برنامه‌نویسان چین نه تنها کدهای جدید را یاد می‌گیرند، بلکه در معرض نوعی «طرز تفکر منبع‌باز» قرار می‌گیرند. طرزتفکری که بدون دخالت دولت یا رگولاتورهای دیگر و بر پایه فلسفه تبادل رایگان اطلاعات و نظرات بنا شده است. با آنکه این اصول با رویکرد کنترلی چین نسبت به اینترنت سازگاری ندارد، کدهای هاست‌شده در گیت‌هاب در بخش فناوری این کشور تأثیر بسزایی داشته است. اگر گیت‌هاب برای چین بسته شود، توسعه‌دهندگان می‌دانند که باید هاست دیگری را جایگزین آن کنند.
توسعه‌دهندگان از این می‌ترسند که کدهای گیت‌هاب قربانی افزایش تنش‌های بین چین و آمریکا شود. همانطور که ییک چان چین (دانشمند کامپیوتر و استادیار رشته ارتباطات در دانشگاه معولی پکن) می‌گوید، یکی از دلایلی که دولت چین سعی در ترویج پلتفرم‌های داخلی داشت همین بود: «جامعه فنی چین بررسی‌های خود را آغاز کرده تا ببیند برای مراقبت از شرکت‌های فناوری چین در آینده باید از چه استراتژی استفاده کنند. همچنین افراد شروع به اظهار نگرانی کره اند. اگر گیت‌هاب بسته شود، چه بلایی به سر اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای منبع‌باز این پلتفرم می‌آید؟»
در ماه جولای، یکی از نهادهای برتر سیاست‌گذاری چین، «وزارت صنعت و فناوری اطلاعات» به هواوی، تنسنت و چندی دیگر از دانشگاه‌های برتر ملحق شد تا با همکاری آن‌ها، کنسرسیومی برای فناوری‌های پیشرفته ایجاد کند و سازمان «گیتی» را به عنوان هاب رسمی جامعه منبع‌باز چین ثبت کنند. مدتی بعد، هواوی، تنسنت، علی‌بابا، بایدو و شرکت‌های فناوری دیگر رسماً «موسسه اوپن اتم[۲]» را پایه‌گذاری کردند. اوپن‌اتم جایگزین چینی لینوکس[۳]، ستون اصلی جامعه بین‌المللی منبع‌باز است.
پروژه شاخص این موسسه سیستم عامل موبایل هواوی، یعنی هارمونی او اس[۴] است که برای رقابت با سیستم‌های عامل اندروید و اپل ساخته شد و کدهای نرم‌افزار خود را در گیتی قرار داد.
هواوی قبلا بر سیستم عامل اندروید گوگل متکی بود اما از زمانی که این شرکت چینی در انتیتی لیست[۵] (بلک‌لیست تجاری آمریکا) قرار گرفت، دیگر نتوانست همکاری خود را با گوگل ادامه دهد. اندروید نه تنها پرکاربردترین سیستم‌عامل در چین است، بلکه مبنای اکوسیستم اپلیکیشن چین به حساب می‌آید. یعنی بیشتر اپلیکیشن‌های متنوع، مبتکرانه و خوش‌ساختی که در چین ساخته شده برای سیستم عامل اندروید هستند. بنابراین، احتمال موفقیت هارمونی او اس به این بستگی دارد که آیا هواوی می‌تواند توسعه‌دهندگان را به ساخت اپلیکیشن برای این پلتفرم ترغیب بکند یا خیر.
به‌طور تخمینی، چین 780 میلیون کاربر تلفن هوشمند دارد و بیش از چهل درصد بازار تلفن‌های همراه این کشور در اختیار هواوی است. به گفته خود هواوی، این شرکت می‌خواهد امسال سیستم عامل هارمونی او اس را در 400 میلیون دستگاه، از جمله تلفن‌های هوشمند، ساعت‌ها و تلویزیون‌ها به کار بگیرد. این موضوع بازار بزرگی را برای توسعه‌دهندگان چین به وجود می‌آورد. اگر این سیستم عامل در این همه دستگاه به کار برود، توسعه‌دهندگان می‌توانند فقط برای شرکت هارمونی نرم‌افزار توسعه دهند و فقط در کشور خودشان فعالیت داشته باشند. با این حال، هواوی مورد انتقاد بسیاری از توسعه‌دهندگان قرار گرفته زیرا هنوز اطلاعات کافی در اختیار آن‌ها قرار نداده و مشخص نکرده که این سیستم عامل تا چه حد مستقل عمل می‌کند. درنتیجه، آن‌ها مطمئن نیستند که بتوانند بر این سیستم عامل تکیه کنند.
کوین زو، سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر و بنیان‌گذار خبرگزاری اینتر کانکتد[۶] در مصاحبه با «رست آف ورلد[۷]» گفته است: «آینده گیتی به این بستگی دارد که چه تعداد از پروژه‌های باکیفیت منبع‌باز را (چه از داخل و چه از خارج کشور) به پلتفرم خود جذب می‌کند. این موضوع باعث می‌شود هم توسعه‌دهندگان داخلی هم توسعه‌دهندگان خارجی شروع به همکاری با گیتی کنند.
او همچنین در یکی از ایمیل‌های خود گفته است: «حتی اگر بخواهیم چنین اثر شبکه‌ای را بین توسعه‌دهندگان فعلی گیت‌هاب به وجود بیاوریم، سال‌ها طول می‌کشد. نمی‌توان فهمید چه عاملی سرعت رشد گیتی را افزایش می‌دهد. درست است که گیتی حمایت وزارت دولت مرکزی را دارد، اما این موضوع در جذب پروژه‌های ممتاز یا توسعه‌دهندگان داخلی و خارجی هیچ کمکی به آن‌ها نمی‌کند؛ این حمایت فقط باعث می‌شود آن‌ها بتوانند با مشتریان دولتی یا رگولاتوری شده همکاری کنند.
گیتی نسبت به گیت‌هاب مزایایی هم دارد. از جمله، برای کار با گیت‌هاب باید در حد پایه زبان انگلیسی را بلد باشید. به همین خاطر، بسیاری از برنامه‌نویسان چینی به کمک وبگاه‌های آینه‌ای (نسخه بدل گیت‌هاب به زبان چینی) یا وبلاگ‌های چینی‌زبان با این وبسایت کار می‌کنند. مدیر گیت‌هاب اعلام کرده که می‌خواهد بخش جداگانه‌ای برای فعالیت توسعه‌دهندگان چینی ایجاد کند و ظاهرا مراجع نیز آن را به گسترش تشویق کرده اند. اما تا زمان به‌حقیقت پیوستن این موضوع راه زیادی مانده است. اگر محیط چینی‌زبان وسیع‌تری وجود داشته باشد، برنامه‌نویسان چینی می‌توانند به‌راحتی وارد آن شده و به کدنویسی منبع‌باز بپردازند.
جمع‌بندی
در انتها باید یاداور شد شتاب بیش از پیش امریکا در تحمیل فشار بر دولت‌ها با عناصر استراتژیک فضای مجازی، آینده کسب و کار‌های مبتنی بر این عناصر را در کشورهای دچار این تنش بسیار پر مخاطره کرده است. یکی از پیش‌بینی‌های هوشمندانه چین در رابطه با این محدودیت‌ها را می‌توان تلاش حاضر در راستای پیاده‌سازی اکوسیستم بومی منبع‌باز دانست. در صورتی که کشورهایی چون ایران، چین و روسیه پیش‌بینی مناسبی از مواجهه با اقدامات تحریمی آمریکا نداشته باشند، آسیب‌های جبران ناپذیری را می‌توانند در آینده متحمل شوند.
