در زمینۀ تجارب دیجیتال کودکان و نوجوانان پیمایشی توسط پژوهشکدۀ فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال ۱۴۰۰ انجام شد[1]. در این پیمایش ابعاد مختلفی از موضوع تجارب دیجیتال این گروه سنی ازجمله احساس ناراحتی و شادی در فضای مجازی، آسیب‌ها و چالش‌ها در اینترنت و فعالیت‌های مختلف مرتبط با مشارکت اجتماعی در اینترنت از خود کودکان و نوجوانان مورد پرسش قرار گرفت. بر همین اساس ابتدا شرحی از یافته‌های هریک از ابعادی که پیش‌تر اشاره شدند به‌اختصار مطرح می‌شود سپس راهکارهایی به والدین ارائه می‌گردد. ازآنجاکه استفاده از فضای مجازی بسیار رواج یافته است، سازمان‌ها و انجمن‌های معتبر در سراسر جهان درصدد برآمده‌اند که دستورالعمل‌هایی برای والدین طراحی کنند تا آنان بتوانند از کودک و نوجوان خود بهتر مراقبت کنند و او را در مسیر رشد شایسته‌تری قرار دهند.
محتوایی که کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت دریافت می‌کنند همواره محتوای مناسبی نیست. براساس یافته‌های پژوهش [1] ارزیابی کودکان و نوجوانان از مناسب بودن یا نبودنِ محتوای اینترنت به‌نحوی بود که تنها ۱۸/۸درصد از آنان این ادراک را نداشتند که در اینترنت چیزهای زیادی وجود دارد که برای بچه‌های هم‌سنشان مناسب باشد و در مجموع ۳۰/۶درصد از آنان معتقد بودند که گزارۀ بالا کاملاً یا بسیار درست است. همچنین تفاوت قابل‌توجهی در نگرش منفی کودکان و نوجوانان به وجود چیزهای مناسب در اینترنت دیده شد؛ به این صورت که ۲۴/۷درصد از کودکان درمقابلِ تنها ۱۳/۴درصد از نوجوانان (یعنی تقریباً دو برابر) با وجود چیزهای زیاد مناسب در اینترنت مخالف بودند. تفاوت این ادراک در بین کودکان روستایی با ۱۷/۶درصد و شهری ۲۷/۵درصد نیز قابل‌توجه است.
با این وجود، در کنار محتوای نامناسب، بسیاری از مطالبی که برای رشد کودکان و نوجوانان حائز اهمیت است نیز در فضای اینترنت یافت می‌شود که لازم است کودکان بیاموزند که از این موارد استفاده کنند. یکی از محتواهای مفیدی که افراد در این بازۀ سنی می‌توانند از آن استفاده کنند کسب اطلاعات درمورد فرصت‌های شغلی و آموزشی است. با این حال طبق یافته‌های پژوهشی [1] میزان اطلاعاتی که کودکان و نوجوانان دربارۀ فرصت‌های شغلی و آموزشی در اینترنت به دست می‌آورند به‌گونه‌ای بود که حدود یک‌سوم یعنی ۲۹/۷درصد آنان هرگز در اينترنت به کسب اطلاعات دربارۀ این فرصت‌ها نمی‌پردازند. درمقابل، درصد کمی از کودکان و نوجوانان یعنی تنها ۱۷/۷درصد چندين بار در روز يا هميشه به اين فعاليت مشغول‌اند.
تفاوت قابل‌توجهی در نگرش منفی کودکان و نوجوانان به وجود چیزهای مناسب در اینترنت دیده شد؛ به این صورت که ۲۴/۷درصد از کودکان درمقابلِ تنها ۱۳/۴درصد از نوجوانان (یعنی تقریباً دو برابر) با وجود چیزهای زیاد مناسب در اینترنت مخالف بودند. تفاوت این ادراک در بین کودکان روستایی با ۱۷/۶درصد و شهری ۲۷/۵درصد نیز قابل‌توجه است.
از دیگر محتواهای مفید که کودکان و نوجوانان در زمینۀ مشارکت اجتماعی می‌توانند کسب کنند مواجهه با افرادی است که شخصیت‌های متفاوتی دارند و در مکان‌های مختلفی زندگی می‌کنند. علت اهمیت این فعالیت آن است که وقتی کودکان و نوجوانان با شخصیت‌های متفاوت از خود مواجه می‌شوند که این شخصیت‌ها شایستگی‌ها و ارزشمندی‌های متفاوتی با آنان دارند، احتمال اینکه تمایل داشته باشند آن ویژگی‌های شخصیتی ارزشمند را به دست آورند افزایش می‌یابد. همچنین ارتباط با افراد متفاوت باعث جلوگیری از شکل گرفتن سوگیری‌ها، پیش‌داوری‌ها و اعمال تبعیض نسبت به افراد و گروه‌های دیگر می‌شود. با این حال، تنها تعداد بسیار کمی از کودکان و نوجوانان یعنی تنها ۲۳/۸درصد تقريباً به‌صورت روزانه یک بار يا بيشتر، به گفت‌وگو با افرادی از مکان‌های دیگر و شخصیت‌های متفاوت از خود کودک یا نوجوان (که يکی از فعاليت‌های مرتبط با مشارکت اجتماعی در اینترنت است) می‌پردازند و درمقابل، ۴۲/۶درصد از آنان هرگز به این کار نمی‌پردازند.
البته در کنار شکل‌دهی به روابط مجازی، لازم است کودکان و نوجوانان روابط اجتماعی خود در دنیای غیرمجازی را نیز به‌خوبی شکل دهند. توصیۀ پژوهشگران این است که کودکان و نوجوانان دوستی‌هایشان را در دنیای غیرمجازی نیز تقویت کنند: برخی از کودکانی که در برقراری ارتباط با همسالانشان مشکل دارند، زمان بیشتری را به بازی آنلاین (در مقایسه با بازی حضوری) می‌گذرانند. والدین باید به کودک خود کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی او را ارتقا دهند و روابط خود را در دنیای غیرمجازی نیز تقویت نمایند[2].
فعالیت مفید دیگری که کودکان و نوجوانان می توانند در آن درگیر شوند و آن را بیاموزند رفتارهای تجاری در اینترنت مانند خريد يا ديدن قيمت‌ها و تلاش برای فروش آنلاين است. نتایج پژوهش [1] نشان داد که خرید و دیدن قيمت‌ها، بيش از تلاش برای فروش مورد توجه کودکان و نوجوانان بود. ۱۵/۲درصد گفتند که تقريباً روزانه یک بار يا بيشتر در اينترنت به خريد يا ديدن قيمت‌ها می‌پردازند. با این حال، ۲۷/۳درصد به‌ندرت این کار را انجام مي‌دهند و ۴۰/۷درصد هرگز در اينترنت کارهايی مثل خريد يا ديدن قيمت‌ها انجام نمی‌دهند. همچنین سه‌چهارم کودکان و نوجوانان یعنی ۷۷/۴درصد از کاربران هرگز در اينترنت تلاشی برای فروش چيزی به‌صورت آنلاين نکرده‌اند. در مقابل، تعداد اندک اما قابل‌توجهی یعنی ۵درصد تقريباً روزانه یک بار يا بيشتر به اين کار می‌پردازند و ۳/۴درصد حداقل هر هفته و ۱۱/۹درصد به‌ندرت اين کار را انجام مي‌دهند. در نتیجه، ازآنجاکه استفاده از درگا‌ه‌های پرداخت آنلاین و فروشگاه‌های آنلاین بخشی از زندگی روزمرۀ کودک و نوجوان خواهد بود، لازم است این مهارت به‌خوبی آموخته شود.
برخلاف باور عمومی کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت همواره احساس شادی نمی‌کنند و گاه احساسات دیگری ازجمله احساسات منفی را تجربه می‌کنند. آمارها[1] نشان می‌دهد نیمی از کودکان هنگام استفاده از اینترنت همیشه احساس خوشی داشته‌اند (۵۱درصد)، اما ۲۹/۶درصد گاهی اوقات و ۱۳/۱درصد اغلب اوقاتی که در اینترنت سپری می‌کنند احساس خوشی ندارند. احتمال دارد یکی از عوامل مؤثر در کاهش احساس شادی هنگام استفاده از اینترنت، مواجهه با آسیب‌ها و آزارها در این فضا باشد. طبق یافته‌های پژوهشی، در صورت مواجهه با خطر یا برخورد آزاردهنده، ۲۸/۳درصد از کودکان و نوجوانان با عمل زننده از راه تلفن یا شبکه‌های اجتماعی و اینترنت مواجه شده‌اند درحالی که این آمار درمورد مواجهه حضوری و رودررو تنها ۴/۴درصد بوده است. با این وجود یک چهارم کودکان و نوجوانان یعنی ۲۵/۴درصد نمی‌دانند که اگر کسی در اينترنت برخلاف ميل يا علایق آنان کاری انجام دهد چه کار کنند و یک‌چهارم دیگر یعنی ۲۵/۷درصد به میزان کمی می‌دانند که در این مواقع چه کاری انجام دهند. نهایتاً تنها ۳۱/۴درصد به ميزان زياد يا خيلی زياد می‌دانند که در این مواقع چه کار کنند. به‌علاوه کودکان و نوجوانان مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری کمتر می‌دانند که در این مواقع چه کنند.
به‌صورت دقیق‌تر، یافته‌های پژوهش[1] نشان داد که نیمی از کودکان و نوجوانان یعنی ۴۹/۹درصد بیان کردند که در يک سال گذشته در فضای مجازی تجربۀ احساس ناراحتی يا ترس يا اينکه احساس تجربه‌ای بد باشد داشته‌اند و از این بین ۳۸/۸درصد اصلاً چنين تجربه‌ای نداشته‌اند. به‌علاوه از کودکان و نوجوانانی که طی سال گذشته تجربۀ ناراحت‌شدن در فضای مجازی را داشته‌اند، پرسيده شد که چند بار اين اتفاق افتاده و ۶۱/۱درصد فقط يک بار، ۱۵درصد حداقل هر ماه و ۶/۴درصد نيز حداقل هر هفته و ۴/۲درصد هر روز تجربۀ ناراحت شدن در فضای مجازی را داشته‌اند. به‌علاوه درمورد شدت این ناراحتی در آخرین دفعه نیز پاسخ‌ها چنین بود: ۳۳درصد در آخرين تجربه‌شان خيلي ناراحت شده‌اند، ۱۶/۸درصد کاملاً و ۴۰درصد كمی ناراحت شده‌اند. در ادامه درمورد مدت‌زمان طول‌کشیدن این ناراحتی پرسیده شد و ۴۵/۴درصد آن را فراموش کرده‌اند. درحالی که ۲۸/۴درصد تا چند روز ناراحت بوده‌اند و ۷/۳درصد به مدت چند هفته و ۹/۷درصد تا چند ماه ناراحت بوده‌اند. درنتیجه، احساس ناراحتی در اثر فعالیت در اینترنت برای کودکان و نوجوانان از مسائل جدی و بسیار قابل‌توجه است. درمورد انواع ناراحتی‌های پیش‌آمده برای کودکان و نوجوانان به‌صورت خاص آنان بیان کردند که آخرین باری که کسی با آنان رفتار زشتی داشته به‌جز ۳۱/۳درصد که چنین تجربه‌ای نداشته‌اند از بین سایرین که این تجربه را داشتند ۷/۹درصد اصلاً از اینکه چنین رفتاری با آنان شده ناراحت نشده‌اند و ۱۷/۳درصد کمی و ۱۵/۸درصد کاملاً ناراحت شده‌اند. آمار قابل‌توجهی که تقریباً شامل نیمی از این افراد می‌شد یعنی ۴۵/۹درصد ترجیح دادند در این خصوص چیزی نگویند.
با وجود آنکه ناراحتی‌های مختلف در فضای اینترنت برای کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد اما ایشان گاه راهبردهای درستی در مواجهه با این ناراحتی‌ها اتخاذ نمی‌کنند. یافته‌های پژوهش[1] نشان داد که یک‌پنجم از کودکان و نوجوانان یعنی ۲۵/۷درصد هرگز درمورد چيزهايی که در اينترنت ممکن است نگران يا ناراحتشان کند، گفت‌وگو نمی‌کنند. در مقابل ۳۷/۷درصد اغلب يا خيلی زياد در اين باره با والدینشان صحبت می‌کنند. ۶۷/۸درصد از کودکان و نوجوانان بیان کردند که معمولاً وقتی والدينشان در استفاده از اینترنت مشکل پیدا می‌کنند، به آن‌ها کمک می‌کنند و ۷/۶درصد هرگز اين کار را انجام نمی‌دهند. همچنین درمورد اینکه آیا کودکان و نوجوانان هنگامی که ناراحتی را در فضای اینترنت تجربه می‌کنند با کسی در زمینۀ ناراحتی‌شان صحبت می‌کنند یا نه سؤال مطرح شد و ۲۵/۹درصد از کودکان و نوجوانانی که چنین تجربه‌ای در فضای مجازي داشتند گفتند که درمورد تجربۀ خود با کسی صحبت نکرده‌اند. میزان صحبت با مادر یا پدر ۴۱/۵درصد و صحبت با یک دوستِ هم‌سن‌وسال ۳۲/۹درصد به دست آمد. ۱۱/۵درصد از این افراد با برادر یا خواهرشان در این زمینه صحبت کردند و ۷/۵درصد نیز با یکی دیگر از بزرگسالان مورداعتمادشان دراین‌باره سخن گفته‌اند. تنها 4درصد با یکی از معلمانشان و ۲/۳درصد با کسی که کارش کمک به کودکان است صحبت کرده‌اند و ۳/۸درصد دیگر نیز به فرد دیگری این موضوع را گفته‌اند. نکتۀ قابل‌توجه آن است که کودکان ۵۲/۸درصد و نوجوانان ۳۰/۳درصد دربارۀ تجربۀ ناراحتی‌شان با والدين خود صحبت کرده‌اند و درمقابل بيشترِ نوجوانان یعنی ۴۰/۷درصد ترجيح داده‌اند با دوستانشان درخصوص اين موضوع صحبت کنند. همچنين ۳۲/۱درصد نوجوانان درمورد چنین تجربه‌ای با کسی صحبت نکرده‌اند درحالی که این عدد درمورد کودکان بسیار کمتر و ۱۹/۷درصد بوده است. درنتیجه صحبت نکردن یا صحبت کردن با افراد نامناسب در زمینۀ ناراحتی‌هایی که در فضای مجازی برای نوجوانان ایجاد می‌شود مهم و قابل‌توجه است.
از مواردی که کودکان و نوجوانان ممکن است درگیر آن شوند نگرانی نسبت به بدن و ظاهرشان است. در این راستا پژوهشگران مطرح کرده‌اند که اگر خانواده فکر می‌کند کودک بیش‌ازحد به ظاهر خود یا «دنبال‌کننده‌هایش» وسواس دارد، از او بخواهند [مدتی از استفاده از این فضا دور بماند و] استراحت کند یا راه‌های دیگری برای ایجاد و تقویت احساس شایستگی و ارزش پیدا کند.
اصولی‌ترین راهکار در این زمینه آن است که دربارۀ آزار سایبری[۱] و چگونگی برخورد با آن با فرزندان صحبت شود[8]. به این صورت که گفت‌وگوهای مداوم درمورد اینکه چگونه محتوا در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم آسیب‌زا باشد صورت گیرد[16]. از دیگر راهکارهایی که مطالعات در این زمینه به والدین ارائه می‌دهند آن است که به کودکان یادآوری کنند که شبکه‌ای از افراد بزرگسالِ قابل‌اعتماد بسازند و در صورت مواجهه با چالش به آن افراد در رسانه‌های اجتماعی مراجعه کنند[2 و 3]. راهکار دیگر آن است که اگر والدین حس کردند کودک تحت فشار رسانه‌های اجتماعی است، از او بخواهند ۲ هفته استراحت کند یا والدین با جست‌وجوی محتوای مثبت و الهام‌بخش، فید او را تغییر دهند [تا در اثر جست‌وجوی مطالب مناسب، محتوای فید کودک مناسب او شود] [2].
از مواردی که کودکان و نوجوانان ممکن است درگیر آن شوند نگرانی نسبت به بدن و ظاهرشان است. در این راستا پژوهشگران مطرح کرده‌اند که اگر خانواده فکر می‌کند کودک بیش‌ازحد به ظاهر خود یا «دنبال‌کننده‌هایش» وسواس دارد، از او بخواهند [مدتی از استفاده از این فضا دور بماند و] استراحت کند یا راه‌های دیگری برای ایجاد و تقویت احساس شایستگی و ارزش پیدا کند. همچنین به او کمک کنند که سوگیری‌ها و پست‌های نامناسبی را که ممکن است در فید او نشان داده شود، تشخیص دهد، تا بتواند درمورد آنچه می‌بیند، انتقادی‌تر فکر کند. به عبارت دیگر، به او بیاموزند که آنچه دیگران در فضای آنلاین از خود نشان می‌دهند معمولاً با ویرایش‌ها و فیلترهای متعدد زیباسازی می‌شود. همچنین لازم است به کودک یا نوجوان خود کمک کنند که از استانداردهای زیبایی مضحک، چالش‌ها یا پست‌های رسانه‌های اجتماعیِ افراطی که ممکن است در فید او ظاهر شود آگاه شوند[2].
والدین باید با آزار و اذیت سایبری به عنوان یک موضوع جدی برخورد کنند، به‌طوری که اگر نوجوانشان برای او یا دوستانش اتفاق افتاد، ساکت ننشیند[14]. باید به تغییرات ناگهانی فرزندان توجه کنند چراکه ممکن است کودک یا نوجوان مورد آزار و اذیت اینترنتی واقع شده باشد [اما مطرح نکند]. برخی از نشانه‌های آزار و اذیت اینترنتی (آزار و اذیت و زورگویی) عبارت‌اند از: کناره‌گیری از فعالیت‌های روزانه، ناراحت‌شدن هنگام آنلاین‌بودن یا ارسال پیامک، بستن سریع برنامه‌ها هنگامی که یک بزرگسال از کنار او عبور می‌کند، یا اجتناب از بحث درمورد کاری که انجام می‌دهد[8]. زمانی که فرزندان قربانی آزار اینترنتی شده‌اند باید فوراً به نیازهای سلامت روان کودکان و نوجوانان توجه شود. [اگر این آزارها از سوی کودکان دیگر در مدرسه رخ داده است] مهم است که درصورت لزوم با سایر والدین و مدرسه مطرح گردد و درنهایت فرزندان از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی که در آن قلدری رخ می‌دهد جدا شوند.
سه گامی که انجمن ملّی پیشگیری از خشونت کودکان[10] پس از وقوع آزار اینترنتی برای کودک بیان کرده عبارت‌اند از:
- اطمینان و امنیت‌دهی به فرزند (ممکن است بسیار ناراحت باشند و برای درک آنچه اتفاق افتاده به کمک نیاز داشته باشند). البته این اطمینان‌دهی باید همواره وجود داشته باشد. به‌نحوی که والدین اطمینان داشته باشند که بدون توجه به آنچه اتفاق می‌افتد، می‌توانند به فرزندان خود اعتماد کنند. کودکان باید بدانند که می‌توانند درمورد هر چیز مشکوکی در صفحات رسانه‌های اجتماعی خود با والدینشان مشورت کنند[11].
- از فرزند پرسیده شود دقیقاً چه اتفاقی افتاده است و آیا شخص دیگری در آن نقش داشته است، اما والدین باید آرام باشند و شتاب‌زده نباشند.
- اگر فرزند چیزی را آنلاین می‌بیند که فکر می‌کند نباید می‌دید، به او گفته شود که لزوماً تقصیر او نیست که چنین چیزی دیده است (او نباید احساس گناه کند و همیشه می‌تواند با والدینش صحبت کند).
- بسیاری از شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و یوتیوب راه‌هایی را برای گزارش محتوا یا رفتار توهین‌آمیز ارائه می‌کنند. والدین می‌توانند لینک این صفحات را در اینترنت پیدا کنند. به‌عنوان مثال در تیک‌تاک هر چیزی که دستورالعمل‌های انجمن تیک‌تاک را نقض کند، می‌تواند مستقیماً ازطریق برنامه گزارش شود. این امر می‌تواند محتوا یا نماهایی باشد که آسیب به خود، آزار و اذیت، قلدری، سخنان تنفرآمیز، برهنگی، نقض کپی‌رایت یا پیام‌های نامرتبط/نامناسب را نشان می‌دهد و می‌تواند با استفاده از گزینۀ «ارسال گزارش» انجام شود[15]. در اینستاگرام نیز می‌توان گزارش این موارد را با استفاده از گزینۀ report مطرح کرد.
- اگر والدین فکر می‌کنند فرزندشان یا هر فرد دیگری به دلیل آنچه به اشتراک گذاشته یا دیده است در معرض خطر فوری قرار دارد، برای مشاوره با پلیس یا روانشناس تماس بگیرند.
در کنار انجام اقداماتی برای کودک و نوجوان والدین باید اطمینان حاصل کنند که نوجوانشان می‌داند چگونه هر کسی را که او را آنلاین ناراحت می‌کند مسدود، حذف یا گزارش کند. قلدری و آزار سایبری می‌تواند چیزی باشد که در گروه‌های دوستی و توسط افرادی انجام شود که نوجوان آن‌ها را دوست خود می‌داند[14].
نه‌تنها احساس ناراحتی بلکه ناراحت کردن دیگران نیز از مسائلی است که درمورد کودکان و نوجوانان باید بدان توجه کرد. یافته‌ها[1] درمورد انجام رفتار زشت با دیگران نشان می‌دهد که در سال گذشته، ۲۰/۴درصد با کسی رفتار زشت نداشته‌اند و درمقابل ۴۵/۲درصد از کودکان و نوجوانانِ کاربر اينترنت روزانه یک بار يا حدوداً یک بار، ۵/۷درصد يک يا دو بار، ۳/۱درصد حداقل يک بار در ماه اقدام به چنین کاری کرده‌اند. از این رفتارهای زشت دو برابر یعنی ۱۲/۴درصد از راه تلفن، شبکه‌های اجتماعی و اینترنت انجام شده، درحالی که ۵/۴درصد به‌صورت حضوری و رودررو بوده است. درنتیجه درصد قابل‌توجهی از کودکان و نوجوانان، خود درگیر انجام رفتارهای زشت با دیگران و ناراحت‌کردن آنان در فضای اینترنت هستند. بنابراین، والدین باید مراقب رفتارهای قلدری فرزندانشان نیز باشند. اگر والدین تردید دارند که فرزندشان برای کسی قلدری می‌کند، مهم است که از وضعیت او مطّلع شوند. سعی کنند دلایل آن را بیابند و برنامه‌ای برای برخورد و اصلاح رفتار فرزندشان در نظر بگیرند[8].
جمع‌بندی
زیست مجازی امروزه بخشی جدی از زندگی کودکان و نوجوانان ایرانی را تشکیل می‌دهد تا جایی که اکثریت آنان هر روزه از اینترنت استفاده می‌کنند و برخی در هر روز ساعات بسیار زیادی را صرف فعالیت در این فضا می‌کنند. همچنین زیستن در فضای مجازی همراه با تجربۀ احساسات مثبت و منفی مختلف، مواجهه با آزارهای سایبری مانند قلدری سایبری، و امکان قرارگرفتن در معرض محتوای مناسب به‌جای محتوای آسیب‌رسان است. با این وجود، برخی از والدین در زمینۀ حفاظت از کودکان و نوجوانانشان درمقابل آسیب‌ها و قراردادن آنان در معرض محتوای مناسب اقدامات لازم را انجام نمی‌دهند. درنتیجه فهم انواع آسیب‌ها و آزارهای مجازی به همراه درک امکانات مثبت این فضا باید در اولویت‌های تربیتی والدین قرار گیرد. عمده‌ترین توصیه‌هایی که به والدین در زمینۀ این مسائل می‌شود، در زیر خطاب به آن‌ها آمده است.
- به فرزندانتان بیاموزید که با افراد دارای شخصیت‌های متفاوت و ساکن در مکان‌های مختلف در فضای اینترنت تعامل داشته باشند تا با ارزش‌ها، فرهنگ‌ها و هنجارهای دیگران نیز آشنا شوند.
- به فرزندانتان بیاموزید که دوستی‌هایشان را در دنیای غیرمجازی نیز تقویت کنند و به تعاملات در فضای مجازی محدود نشوند.
- به آنان توصیه کنید که رفتارهای تجاری در اینترنت مانند خريد يا ديدن قيمت‌ها و تلاش برای فروش آنلاين را بیاموزند. به عبارت دیگر سواد تجارت آنلاین را داشته باشند.
- به آنان یادآوری کنید که محتوای رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم آسیب‌زا باشد.
- به کودک یا نوجوانتان بیاموزید که شبکه‌ای از افراد بزرگسالِ قابل‌اعتماد بسازد و درصورت مواجهه با چالش، به آن افراد در رسانه‌های اجتماعی مراجعه کند.
- به تغییرات ناگهانی فرزندان توجه کنید. ممکن است آنان مورد آزار و اذیت اینترنتی واقع شده باشند اما مطرح نکنند.
- مراقب رفتارهای قلدری فرزندانتان باشید.
منابع
[1] محمد سلگی، مهناز احد، فاطمه جواهری، علیرضا کرمان، محمدرضا بهمنی و دیگران. (۱۴۰۰). دفتر طرحهای ملی؛ کودکان و اينترنت در ايران (فرصت ها و تهديدها)، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر ارتباطات: تهران.
[2] American Psychological Association. (2019). Digital guidelines: Promoting healthy technology use for children. https://www.apa.org/topics/social-media-internet/technology-use-children
[3] American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. (2022). https://www.aacap.org/AACAP/Families_and_Youth/Facts_for_Families/FFF-Guide/Social-Media-and-Teens-100.aspx
[5] Centers for Disease Control and Prevention National. (2017). Technology and Youth: Protecting your Child from Electronic Aggression. www.cdc.gov
[6] Neumann, M. M., & Herodotou, C. (2020). Young Children and YouTube: A global phenomenon. Childhood Education, 96(4), 72-77.
[7] Choudhury, Suparna et al. “Social cognitive development during adolescence.” Social cognitive and affective neuroscience vol. 1,3 (2006): 165-74. doi:10.1093/scan/nsl024
[8] The New York City Department of Education. (2022). https://www.schools.nyc.gov/school-life/school-environment/digital-citizenship
[9] University of Toronto (2020). Guidelines for Appropriate Use of the Internet, Electronic Networking and Other Media. 1-4.
[10] Council on communications and media. (2016). Media use in school- aged children and adolescents. Pediatrics. 138(5):e20162592. Doi: 10.1542/peds.2016-2592. PMID: 27940794.
[11] Ersoy, M. (2019). Social media and children. In Handbook of Research on Children’s Consumption of Digital Media (pp. 11-23). IGI Global.
[12] Common sense media. (2021). Parent Social Media Guide for Students Over 13. https://www.commonsensemedia.org/
[13] NSPCC (2016). A parents’ guide to being Share Aware: Helping you to keep your child safe online, 1-12.
[14] Australian Edition (2019). A PARENT’S GUIDE TO Instagram: What is Instagram? 1-43.
[15] Commissioner for Children & Young People (2021). A Quick Guide to TikTok (for Parents). 1-3.
[16] Hagan, J. F., Shaw, J. S., & Duncan, P. M, eds. (2017). Promoting the Healthy and Safe Use of Social Media. In Bright Futures: Guidelines for Health Supervision of Infants, Children, and Adolescents. 4th ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics. 229-234.
