به گزارش پژوهشگاه فضای مجازی و بر اساس اخبار موثقی که به دست نیویورک‌تایمز رسیده است، اسرائیل در سال‌های اخیر درخواست‌های اوکراین و استونی برای خرید و استفاده از پگاسوس، جاسوس‌افزار قدرتمند، برای هک تلفن‌های همراه روسی را رد کرده است. گفته شده که اسرائیل نگران این بود که فروش این جنگ‌افزار سایبری به دشمنان روسیه به روابط اسرائیل با کرملین آسیب برساند. روسیه نقش قدرتمندی در سراسر خاورمیانه، به‌ویژه در سوریه ایفا می‌کند و اسرائیل در قبال مسکو درمورد مسائل امنیتی حیاتی به‌شدت محتاط است. تا پیش‌ازاین، هم اوکراین و هم استونی امیدوار بودند که با خرید جاسوس‌افزار پگاسوس به تلفن‌های روسی دسترسی پیدا کنند و این کار را به‌عنوان بخشی از عملیات جنگ اطلاعاتی علیه روسیه انجام دهند.
اما وزارت دفاع اسرائیل از دادن مجوّز به گروه NSO، شرکت سازنده پگاسوس، برای فروش این جاسوس‌افزار به استونی و اوکراین به دلیل آن‌که هدف این کشورها استفاده از این سلاح علیه روسیه بوده، خودداری کرد. این تصمیم در حالی اتخاذشده که سال‌هاست اسرائیل به شرکای خارجی خود مجوز می‌دهد تا از این جاسوس‌افزار به‌عنوان ابزاری برای سرکوب داخلی استفاده کنند.
پگاسوس یک ابزار هک به‌اصطلاح صفر کلیک است، به این معنی که می‌تواند به‌طور مخفیانه و از راه دور همه‌چیز را از تلفن همراه هدف، ازجمله عکس‌ها، مخاطبین، پیام‌ها و ضبط‌های ویدیویی استخراج کند، بدون این‌که کاربر مجبور باشد روی لینک فیشینگ کلیک کند. همچنین می‌تواند تلفن همراه را به یک دستگاه ردیابی و ضبط‌صوت و تصویر مخفی تبدیل کند و موبایل را به ابزار جاسوسی از صاحب خود تبدیل کند.
اوکراین سال‌هاست برای جاسوس‌افزار پگاسوس درخواست کرده است. از زمان حملۀ روسیه به کریمه در سال 2014، این کشور به‌طور مداوم خود را به‌عنوان هدف مستقیم جنگ سخت و نرم روسیه می‌بیند. مقامات اوکراینی به دنبال تجهیزات دفاعی اسرائیل برای مقابله با تهدید روسیه هستند، اما اسرائیل تقریباً فروش تمامی تسلیحات ازجمله پگاسوس به اوکراین را تحریم کرده است. در استونی، مذاکرات برای خرید پگاسوس در سال 2018 آغاز شد و اسرائیل ابتدا به استونی اجازه داد تا این سیستم را داشته باشد، غافل از این‌که استونی قصد استفاده از این سیستم را برای حمله به تلفن‌های روسی دارد. دولت استونی مبلغ 30 میلیون دلاری را که برای این جاسوس‌افزار متعهد شده بود نیز پرداخت کرده است. بااین‌حال، سال بعد یک مقام ارشد دفاعی روسیه با آژانس‌های امنیتی اسرائیل تماس گرفت تا به آن‌ها اطلاع دهد که روسیه از برنامه‌های استونی برای استفاده از پگاسوس علیه این کشور مطلع شده است. پس از یک بحث شدید بین مقامات اسرائیلی، وزارت دفاع اسرائیل مانع استفادۀ استونی از نرم‌افزارهای جاسوسی بر روی هر شمارۀ تلفن همراه روس در سراسر جهان شد.
پگاسوس یک ابزار هک به‌اصطلاح صفر کلیک است، به این معنی که می‌تواند به‌طور مخفیانه و از راه دور همه‌چیز را از تلفن همراه هدف، ازجمله عکس‌ها، مخاطبین، پیام‌ها و ضبط‌های ویدیویی استخراج کند، بدون این‌که کاربر مجبور باشد روی لینک فیشینگ کلیک کند.
روابط اسرائیل با روسیه از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین از چند هفته پیش موردبررسی دقیق قرار گرفته است و مقامات اوکراینی علناً از دولت اسرائیل به دلیل ارائۀ حمایت محدود از دولت اوکراین و تسلیم شدن در برابر فشارهای روسیه انتقاد کرده‌اند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز یکشنبه طی یک سخنرانی مجازی در کنست، پارلمان اسرائیل، از اسرائیل به دلیل عدم ارائۀ سیستم ضدموشکی گنبد آهنین و سایر تسلیحات دفاعی به کشورش و عدم همراهی سایر کشورهای غربی در اعمال تحریم‌های اقتصادی شدید علیه روسیه انتقاد کرد. آقای زلنسکی گفت که هدف جنگ روسیه از بین بردن مردم اوکراین است؛ همان‌طور که نازی‌ها خواهان نابودی یهودیان بودند. آقای زلنسکی که یهودی است، گفت: «واسطه می‌تواند بین دولت‌ها باشد، اما نه بین خیر و شر».
نیویورک‌تایمز ماه گذشته گزارش داد که مقامات اسرائیلی در ماه اوت در زمانی که نیروهای روسی در مرز اوکراین تجمع کردند؛ درخواست هیئت اوکراینی برای خرید پگاسوس را رد کردند. صبح چهارشنبه، واشنگتن‌پست و گاردین، بخشی از کنسرسیومی از سازمان‌های خبری به نام پروژه پگاسوس، گزارش دادند که این بحث‌ها به سال 2019 بازمی‌گردد و ابتدا گزارش دادند که اسرائیل از دسترسی استونی به پگاسوس هم جلوگیری کرده است.
یک مقام ارشد اوکراینی گفت که مقامات اطلاعاتی اوکراین از زمانی که اسرائیل به اوکراین اجازه خرید این سامانه را که می‌توانست برای نظارت بر برنامه‌های نظامی روسیه و ارزیابی اهداف سیاست خارجی این کشور حیاتی باشد، ندادند، ناامید شدند. این مقام گفت که دیدگاه اوکراین این است که اسرائیل در تصمیم‌گیری در مورد صدور مجوز پگاسوس، اهمیت بیشتری به روابط آن دولت با کرملین می‌دهد تا به حقوق بشر.
تا این لحظه، نمایندگان سفارت اوکراین در واشنگتن و وزارت امور خارجۀ استونی از اظهارنظر خودداری کردند. در بیانیه‌ای، NSO گفت که این شرکت «به شنیده‌ها و کنایه‌های سیاسی اشاره نخواهد کرد».
هر دو کشور اوکراین و استونی زمانی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بودند و از آن زمان مجبور بودند در سایۀ ارتش سرخ شوروی زندگی کنند. استونی سال‌هاست که برخلاف اوکراین به عضویت سازمان ناتو درآمده است.
دولت اسرائیل مدت‌هاست که پگاسوس را ابزاری حیاتی برای سیاست خارجی خود می‌داند. مقاله‌ای در مجلۀ نیویورک‌تایمز در سال جاری نشان داد که چگونه اسرائیل برای بیش از یک دهه تصمیم‌های استراتژیکی درمورد نحوۀ اعطای مجوّز استفاده از جاسوس‌افزار پگاسوس به کشورهای مختلف را گرفته است.
دولت اسرائیل مجوّز خرید پگاسوس را توسط دولت‌های مستبد ازجمله عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی صادر کرده است که از این سلاح برای جاسوسی از مخالفان، فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران در آن کشورها استفاده کرده‌اند. رهبران منتخب دموکراتیک در هند، مجارستان، مکزیک، پاناما و سایر کشورها نیز از پگاسوس برای جاسوسی از مخالفان سیاسی خود سوءاستفاده کردند.
اسرائیل از این نرم‌افزار به‌عنوان ابزاری برای چانه‌زنی در مذاکرات دیپلماتیک استفاده کرده است، به‌ویژه در مذاکرات محرمانه‌ای که به توافق‌های موسوم به «توافق ابراهیم» انجامید که روابط بین اسرائیل و چندین دشمن تاریخی عرب آن را عادی کرد.
وزارت دفاع اسرائیل در بیانیه‌ای در پاسخ به پرسش‌های تایمز گفت: «تصمیم‌های سیاستی درمورد کنترل صادرات، ملاحظات امنیتی و استراتژیک را در نظر می‌گیرد که شامل پایبندی به ترتیبات بین‌المللی می‌شود». «به‌عنوان یک سیاست، دولت اسرائیل صادرات محصولات سایبری را منحصراً به نهادهای دولتی، برای استفادۀ قانونی و فقط به‌منظور پیشگیری و تحقیق درمورد جنایت و مقابله با تروریسم، تحت اظهارات استفادۀ نهایی/کاربر نهایی ارائه‌شده توسط آن دولت اعطا می‌کند.»
اولین بار پگاسوس بیش از یک دهه پیش به دولت مکزیک فروخته شد، این نرم‌افزار جاسوسی توسط ده‌ها کشور برای ردیابی مجرمان، تروریست‌ها و قاچاقچیان مواد مخدر استفاده شده است؛ اما سوءاستفاده از این ابزار نیز گسترده بوده است، از استفادۀ عربستان سعودی از پگاسوس به‌عنوان بخشی از سرکوب وحشیانۀ مخالفان در داخل آن کشور گرفته تا ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان که به سرویس‌های اطلاعاتی و مجریان قانون دولت خود اجازه داده است که این نرم‌افزارهای جاسوسی را علیه مخالفان سیاسی خود به کار گیرد.
نوامبر گذشته، دولت بایدن NSO و یک شرکت سایبری اسرائیلی دیگر را در لیست سیاه شرکت‌هایی قرارداد که از تجارت با شرکت‌های آمریکایی منع شده‌اند. وزارت بازرگانی امریکا در این خصوص گفت که ابزارهای این شرکت‌ها «دولت‌های خارجی را قادر می‌سازد تا سرکوب فراملی را انجام دهند و این رویۀ دولت‌های استبدادی است که مخالفان، روزنامه‌نگاران و فعالان خارج از مرزهای مستقل خود را هدف قرار می‌دهند تا صدای آن‌ها را خاموش کنند».
